Баррасӣ ва таҳлили консептуалии як идда вожаю ибораҳои аз назари фарҳанг муҳимми «Ёддоштҳо»-и С.Айнӣ дар тарҷумаи онҳо ба забони русӣ, муайян кардани дараҷаи аҳаммияти онҳо барои ошкор сохтани вежагиҳои зиндагии ҷомеаи муайян, инчунин масъалаҳои марбут ба ифодаи онҳо дар забони дигар мубрамияти ин мақоларо ташкил медиҳад. Муқаррар карда шудааст, ки семантикаи воҳидҳои луғавии баррасишуда бо нишонаҳои хосе, ки бо урфу одатҳои миллӣ, шеваи зиндагӣ муайян мегарданд, таҷрибаи фарҳангию таърихии халқи тоҷикро инъикос менамоянд ва ба тарҷумон А.З. Розенфелд, ки бо забони маҳаллӣ ва воқеияти зиндагии минтақа аз наздик ошно буд, муяссар гардидааст матлабро мувофиқ ба сатҳи когнитивии (дидгоҳии) ретсипиентҳо ба гунаи мувофиқу мақбул дуруст ифода намояд. Як қатор хислатҳои равоншинохтӣ ва арзишҳои дар зиндагӣ офаридашуда, ки гоҳо бар асари таъсири дин дар шакли сакрализатсияи баъзе муқаррароти зиндагӣ ва дигар омилҳои иҷтимоӣ тавассути шарҳу маънидоди арзишу маънои калимаҳо, ибораҳои рехтаю устувор хусусияти бо ҳам муқобил доранд ва тарҷумаи онҳо аксар вақт бинобар тафовути фарҳангӣ ва мувофиқан консептуализатсияи фарҳангӣ мушкилӣ эҷод менамояд, ошкор гардидааст. Қайд гардидааст, ки номинатсияи ғайримустақими муштақи баъзе идиомаҳо, ки аз зарбулмасалу боварҳои марбута бармеоянд, барои ошноии бештар бо вежагиҳои таърихию фарҳангӣ, динию иҷтимоӣ ва дигар вежагиҳои халқи тоҷик дар давраи муайяни фарҳангӣ имкон медиҳанд. Ҳамчунин таъйид мегардад, ки баъзе вожаю ибораҳо дар «Ёддоштҳо»-и С.Айнӣ бо рӯйдоди муайян иртибот дошта, баъзеи дигар аз анъанаҳо ва ҳаёти иҷтимоии мавҷуда ба вуҷуд омадаанд ё аз фолклор ворид шудаанд.
«Ёддоштҳо»-и С.Айнӣ, забон, фарҳанг, ҳамсонии тарҷума, воҳиди фразеологӣ, нишонаи консептуалӣ, гаштори наҳвӣ, номинатсияи ғайримустақими муштақ
1. Айни С. Ёддоштҳоия. – Душанбе, 2009. – 680 с. (на тадж. яз.)
2. Айни С. Воспоминания / пер. с тадж. А. Розенфельд; подг. А. Розенфельд, А.А. Семёнов, Н.А. Кисляков, А.Н. Болдырев. – Москва; Ленинград: Изд-во АН СССР, 1960. – 1081 с.
3. Брагинский И.С. От Авесты до Айни / И.С. Брагинский. – Душанбе: Ирфон, 1981.– 256 с.
4. Вайсгербер, Йохан Лео. Родной язык и формирование духа / Пер. с нем., вступ. ст. и коммент. O.A. Радченко. Изд. 2-е, испр. и доп. – Москва: Едиториал УРСС, 2004. – 232 с. (История лингвофилософской мысли)
5. Гуревич А.Я. Средневековый мир: культура безмолвствующего большинства /А.Я. Гуревич. – Москва: Искусство, 1990. – 396 с.
6. Колшанский Г.В. Объективная картина мира в познании и языке / Отв. ред. док. фил. наук А.М. Шахнарович. – Москва: Наука, 1990. – 108 с.
7. Максудов У.О. Межъязыковая асимметрия и переводческая трансформация в художественном тексте таджикского и английского языков: дисс. д-ра филол. наук: 5.9.8. /У.О. Максудов. – Душанбе, 2024. – 468 с. [Электронный ресурс] / dissercat.com (дата обращения: 18.01.2025).
8. Сайфуллаева З.А., Гафуров Р. Перевод как связующее звено таджикско-русских литературных взаимоотношений// З.А. Сайфуллоева//Вестник университета (Российско-Таджикский (Славянский) университет). – Душанбе: РТСУ, 2023. – №2. – С. 215 - 224.
9. Свод таджикского фольклора. Пословицы. Т. IV / ред. коллегия: Р.А. Амонов, И.С. Брагинский, А.М. Маниёзов, Б.Т. Тилавов, Э.С. Улуг-заде, Б.Ш. Шермухаммадов. – Душанбе: Дониш, 1986. – 240 с.
10.Султон М. Ҳ. Куҳантарин дастури забони форсии тоҷикӣ дар сарзамини Чин /Древнейшая персидско-таджикская гарамматика на территории Китая / М. Ҳ. Султон. – Душанбе: Бухоро, 2018. – 129 с.
11.Торнау Н. Изложение начал мусульманского законоведения. - Санкт-Петербургь. 1850. Репринтное издание. МНТПО «Адир», 1991. – 622 с.
12.Ҳофизи Шерозӣ. Девон. – Душанбе: Адиб, 2015. – 480 с.
13.Шукуров М. Чопи илмии “Ёддоштҳо”-и устод Айнӣ ба забони русӣ/ Научное издание «Воспоминаний» С. Айни на русском языке / Тарҷума ва балоғати сухан (Перевод и совершенство речи). – Душанбе: Деваштич, 2005. – 192 с.
14.Farzad Sharifian. Cultural conceptualisations and language. Monash University. John Benjamins Publishing Company. Amsterdam/Philadelphia. 2017. – 191 c.
15.Persian Linguistics in Cultural Contexts. Edited by Alireza Korangy and Farzad Sharifian. First published 2021 by Routledge. Routledge Taylor &Francis Group. London and New York. [Электронныйресурс]. – https://ijltr.urmia.ac.ir (датаобращения: 18.01.2025).
16.The Sands of Oxus: Boyhood Reminiscences of Sadriddin Aini. Translated from Tajik Persian with an introduction and notes by John R. Perry and Rachel Lehr. Costa Mesa, California: Mazda Publishers. – 1998. +ix – 275 pp.
Словари:
17.Таджикско-русский словарь/под. ред. М.В. Рахими и Л.В. Успенской. – Москва: Гос.изд-во иностр. и нац. словарей,1954. – 789 с.
18.Таджикско-русский словарь. 70000 слов и выражений, изд. 2-е, доп. и испр. / Д.Саймиддинов, С.Д.Холматова, С.Каримов. – Душанбе, 2006. – 784 с.
19.Фозилов М. Фарҳанги ибораҳои рехтаи забони ҳозираи тоҷик / М.Фозилов. – Душанбе: Ирфон, 1964. – Ҷ. 2. – 803 с.