Дар мақола бори нахуст дар бораи омўзиш ва таҳлили вожаҳои ифодагари парандаҳо дар «Хамса»-и Ҳаким Низомии Ганҷавӣ ба риштаи таҳлил кашида шуда, шарҳ ва маънидоди онҳо дар заминаи фарҳангҳои гузашта - («Бурҳони қотеъ», «Ғиёс-ул-луғот» ва ғ.) ва имрўза (“Фарҳанги забони тоҷикӣ”, “Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ”, “Фарҳанги ашъори Рўдакӣ”, “Фарҳанги ососри Ҷомӣ”, “Фарҳанги форсӣ”, “Фарҳанги гўишҳои ҷанубии забони тоҷикӣ”, “Луғати нимтафсилӣ барои забони адабии тоҷик”-и Айнӣ, “Фарҳанги мухтасари “Шоҳнома” ва ғ.) пешниҳод шудааст. Таҳлили вожаҳои ифодагари парандаҳо (беш аз 60) нишон медиҳанд, ки 90 фоизи он дар забони тоҷикии муосир мустаъмал мебошанд ва ин муаллифро ба хулосае меорад, ки забони «Хамса» ва шакли озарбойҷонии забони форсии тоҷикӣ (асри ХII) ба форсии тоҷикии мовароуннаҳрӣ қаробати бештар дорад.
«Хамса»-и Низомии Ганҷавӣ, парандаҳо, вожаҳои ифодагари парандаҳо: булбул (андалеб), боз, калоғ, гурўҳбандии вожаҳои ифодагари парандаҳо, ҷанбаи лингвистии таҳлили вожаҳо, фарҳангҳо.
1. Айнӣ С. Луғати нимтафсилӣ барои забони адабии тоҷик. Куллиёт. Ҷилди 12.- Душанбе: Ирфон, 1976. - 506 с.
2. Ализода И. Фарҳанги мухтасари «Шоҳнома». – Душанбе: Адиб, 1992. - 492 с.
3. Ваҳҳобов Т. Ҳақиқат зодаи баҳс аст//Муаммои Исфандиёр. - Хуҷанд. - Хуросон, 2010. - 288с.
4. Деҳхудо, Алиакбар. Луuатнома. X.1-50/Алиакбар Деҳхудо. -Теҳрон, 1325-1345.
5. Доро Наҷот. Фарҳанги Доро. – Душанбе: Пажўҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикии Сафорати ҶИЭ дар Тоҷикистон, 2012. – 600 с; +8 с. форсӣ
6. Касимов О. Картина животного мира в «Шахнаме» Абулькасима Фирдоуси. – Душанбе: Дониш, 2011. – 136с.
7. Касимов О. Лексика и словообразование в «Шахнаме» Абулькасима Фирдоуси. - Душанбе, 2016. - 347 с.
8. Муҳаммад Ғиёсуддин. Ғиёс-ул-луғот (таҳияи матн бо пешгуфтор, тавзеҳот ва феҳристи А.Нуров)/ Ғиёсуддин Муҳаммад. – Душанбе: Адиб, ҷ.1, 1987.- 480 с.; ҷ.2, 1988. - 416 с.; ҷ.3, 1989. - 304 с.
9. Муҳаммад Муин. Фарҳанги форсӣ. - Теҳрон, 1380. – 1339 с.
10. Муҳаммадҳусайн, Бурҳон. Бурҳони қотеъ. Дар панҷ ҷилд/Бурҳон Муҳаммадҳусайн. Бо эҳтимоми Муҳаммад Муин. – Теҳрон: Амири Кабир, 1391. – 2470с.
11. Низомии Ганҷавӣ. Куллиёт (дар 5 чилд). Ҷ.2. Лайлӣ ва Маҷнун. – Душанбе: Ирфон, 1982. – 368 с.;
12. Низомии Ганҷавӣ. Хамса. Махзан-ул-асрор. Хусраву Ширин. – Душанбе: Адиб, 2012. – 480 с.
13. Низомии Ганҷавӣ. Хамса. Лайлию Маҷнун. Ҳафт пайкар. – Душанбе: Адиб, 2012. – 480 с.
14. Низомии Ганҷавӣ. Хамса. Искандарнома. Шарафнома. Иқболнома. – Душанбе: Адиб, 2012. – 480 с.
15. Нуров А. Фарҳанги осори Ҷомӣ (дар 2 ҷилд). - Душанбе, 1983. - Ҷ.1. - 536 с.
16. Нуров А. Фарҳанги ашъори Рўдакӣ. - Душанбе: Маориф, 1990. - 368 с.
17. Осори Рўдакӣ. - Сталинобод, 1958. - 544 с.
18. Саймиддинов Д. Вожашиносии забони форсии миёна. – Душанбе: Пажўҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ, 2001. – 310 с.
19. Фарҳанги гўишҳои ҷанубии забони тоҷикӣ. Мураттибон: М.Маҳмудов, Ғ.Ҷўраев, Б.Бердиев. – Душанбе: Пажўҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикии Сафорати ҶИЭ дар Тоҷикистон, 2012. –946 с.
20. Фарҳанги забони тоҷикӣ. Дар ду ҷилд (дар зери таҳрири М.Шукуров, В.А. Капранов, Р. Ҳошим, Н.А. Маъсумӣ). – М.: Советская энциклопедия, 1969, ҷ.1. – 951с.; ҷ.2. – 952с.
21. Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ. – Душанбе, 2008, ҷ.1. – 950с.; ҷ.2. – 945с.
22. Фахри Қаввос. Фарҳанги Қаввос. - Хуҷанд: Нури маърифат, 2003. - 293 с.
23. Хоркашев С. Баррасии лингвистии гурўҳҳои мавзўии таркиби луғати лаҳҷа. - Душанбе: Маориф, 2014. - 234 с.
24. Ҷўраев Ғ. Системаи лексикаи лаҳҷавии забони тоҷикӣ. - Душанбе: Дониш-Граф, 2017. - 320 с.
25. Шеваи ҷанубии забони тоҷикӣ (дар панҷ ҷилд). - Душанбе: Дониш, 1979-1985.