Мақолабатаҳқиқимавзӯи тарҷумаиосори таърихӣ бахшида шуда, муаллиф пеш аз ҳамадарбораитарҷумаи“Китобал-футуҳ”-иИбниАъсам, киякеазтаърихномаҳоимӯътабариасри XII ба шумор меравад баҳсмекунад. Муаллиф фатҳномаҳоробадунавъ ҷудонамуда, азонсабаб, кимуаллифи“Китобал-Футӯҳ” ҷузъиёти ҳодисотиадворронисбатбафатҳномаҳоидигар муфассалтар нақлнамудааст, онро аз зумраи китобҳоитаърихиумумӣ медонад.Таърихномаи мазкур бо номҳои“Китобал-Футӯҳ”, “ТарҷумаиТаърихиАъсамиКӯфӣ”, “ФутӯҳотиШом”, “ФутӯҳиАъсам”, “ТаърихиФутӯҳ”маъруфият дошта, фарогири ҳодисоту воқеотисолҳои 630-808 мебошад. Дар мақолазиндагиномавафаъолиятиилмииИбниАъсамвамутарҷим–Муҳаммади Ҳиравӣ мухтасарбаёнгашта, шеваи нигориши асар ва навъу равиши тарҷумабомисолҳотавзеҳ ёфтаанд.
“Китобал-футуҳ”, ИбниАъсам, Муҳаммад Ҳиравӣ, Муҳаммад Мобижинободӣ, тарҷума аз арабӣ ба форсӣ, Воқидӣ, тарҷумаимаъноӣ
1. Оинаванд, Содиқ. Илмитаърихдаргустураи тамаддуни исломӣ. - Теҳрон: пажӯҳишгоҳиулумиинсонӣ вамутолиотифарҳангӣ, 1377.-712 саҳ.
2. Алиакбари Дехҳудо. Луғатнома.(CD-ROM), Ривояти дуввум, 2002.
3. Ҳоҷӣ Халифа. Кашф уз-зунун ан асомиал кутуб ва-л-фунун. Таҳқиқ МуҳаммадШарафуддинЁлтақоё Ҷ.1-2. – Бейрут-Лубнон: Дор эҳёат-турросал-арабӣ, 1360/1941. -2056с.
4. Ёқут, Ҳамавӣ. Мӯъҷамул-удабо. ТарҷумаиАбдулмуҳаммадиОятӣ. –Теҳрон: Суруш, 1381. Ҷ.1-2. -1392 саҳ.
5. Зираклӣ, Хайриддин. ал-Аълом. -Ҷ.1-8. Бейрут, Дорул-илмлилмаллойин. – 1989. –Ҷ.1. -340 саҳ.
6. Абумуҳаммад, АҳмадибнАъсамал-Куфӣ. Китобал-футуҳ. Ҷ.1-9. Таҳқиқ Алӣ Ширӣ. Бейрут, Дорул-азво,1411/1991.
7. Ибни Аъсами Куфӣ. ал-Футӯҳ. ТарҷумаиМуҳаммадибниАҳмадиМуставфии Ҳиравӣ. Таҳқиқи ҒуломризоиТаботабоииМаҷд. Теҳрон: Интишоротваомӯзишиинқилоби исломӣ, 1372. – 1052 с.
8. Алӣ ҒуломиДаҳақӣ. Тарҷумаи“ал-Футӯҳ”-иИбниАъсам./ Маҷмӯаимақолоти ҳафтуминмаҷмаиустодонизабонваадабифорсии ҷаҳон. - Теҳрон, 1431. –Саҳ.22-31.
9. Дабири Сиёқӣ. Аъсам. Доиратул-маорифибузургиисломӣ. – Ҷ. 3, с 26.
10. Ҳермон Эте. Таърихи адабиёти форсӣ. ТарҷумаиСодиқ РизозодаШафақ. - Теҳрон: Бунгоҳитарҷумаванашрикитоб, 1356. -361 саҳ.
11. Сафо, Забеҳулло. Таърихи адабиёт дар Эрон. Ҷилди 3, бахши 2. - Теҳрон: Фирдавс, 1373/1953.
12. Маликушшуаро Баҳор. Сабкшиносӣ ё таърихи татаввури насри форсӣ. –Душанбе: Бухоро, 2012. - 570саҳ.
13. Воқидӣ, МуҳаммадибниУмар. Китоур-раддамаъанабзаминфутуҳ ал-Ироқ вазикрил-Мусноибн ҲорисаашғШайбонӣ. Таҳқиқ Яҳёал-Ҷабурӣ. –Бейрут, дорул-ғарбул-исломӣ, 1410/1990. – 231 саҳ.
14. Феҳриствораикитобҳоифорсӣ. БакӯшишиАҳмадиМунзавӣ. Ҷ.3, бахши ҳаштум: Таърихипаёмбаронуимомон. Теҳрон, 1382/2003. - 1041 саҳ.
15. Стори, Чарлз Амброуз. Персидская литература. Био-библиографический обзор (в трёх частях). Перевод с английского, переработаль и дополнил Ю.Э.Брегель. – Ч.1 .- Москва, Восточной литературы, 1972. -694 стр.