Ташаккул ва густариши илми нақд, ки яке аз илмҳои нахуст дар адабиёти Арабу Аҷам ба шумор меравад, дар ҳудуди Эронзамин умуман ва дар ҳавзаи адабии Гургон махсусан мавриди баррасӣ қарор гирифтааст. Ҳамчунин, дар бораи аввалин асарҳои таълифшуда, ки дар илми мазкур ҳамчуни сарчашма ҳисоб мешаванд, маълумоти умумӣ дода шудааст. Дар робита бо ин дар бораи китоби “ал-Висотат...”-и Қозии Гургонӣ, сабаби таълифи асар, сарчашмаҳои он ва ғайра маълумот оварда шудааст. Зикр гардидааст, ки доир ба сабаби таълифи китоби “ал-Висота...”-и Қозии Гургонӣ байни муҳаққиқон ихтилофи ороъ ба мушоҳида мерасад. Баъзе олимон бар онанд, ки Қозӣ китобашро дар радди рисолаи маъруфи Соҳиб ибни Аббод ва дигарон дар бораи нуқсонҳои шеъри Мутанаббӣ навиштааст. Олимони дигар таъкид мекунанд, ки фазои интиқодии адабиёти давр Қозии Гургониро ба таълифи асар водор сохтааст. Ҳамчунин олимон изҳори ақида кардаанд, ки омили асосии таълифи китоби Қозии Гургонӣ ихтилофи адибону мунаққидон нисбат ба шеъри куҳан ва муосир мебошад. Таъкид шудааст, ки Қозӣ бо асараш дар илми нақд дарвозаи наверо боз кардааст.
илми нақд, осори Қозии Гургонӣ, шоирони арабизабон, ҳавзаи илмии Гургон, нақди шеър, Соҳиб ибни Аббод, китоби “ал-Висота...”, ал-Мутанаббӣ
1. ابن جغفر، قدامة. نقدالشعر. الطبعة الأولى. ــــــقسطنطنية: مكتبة الخانجي للطبع والنشر، 1302. -93ص.
2. أبو حمدة، محمد علي. أبو القاسم الآمدي وكتاب الموازنة. ـــ بيروت: دائرة اللغة العربية في الجامعة الأمركية، 1968. 165ص.
3. بدوي، الدكتور أحمد أحمد. القاضي الجرجاني. ـــ مصر: دار المعارف، 1964. 120ص.
4. الثعالبى، أبو منصور عبدالملك النيسابرى. يتيمة الدهر فى محاسن أهل العصر. 7 أجزاء. تحقيق مفيد محمد. –بيروت: دار الكتب العلمية 1403ه./1983م.
5. الثويني، حميد آدم. منهج النقد الأدبي عند العرب. ـــ عمان: دار صفاء للنشر والتوزيع، 2004. -370ص.
6. الجرجاني، علي بن عبدالعزيز القاضي. الوساطة بين المتنبي وخصومه. تحقيق وشرح محمد أبوالفضل إبراهيم علي محمد البجاوي. –بيرؤت: المكتبة العصيرية، 1427ه./2006م. -400ص.
7. الجمحي، محمد بن سلام. طبقات فحول الشعراء. الجزآن -القاهرة: مطبعة المدني، 1974.
8. الحموى، ياقوت شهاب الدين. معجم الأدباء. 20 جزءا. الطبعة الثالثة. -بيروت، دار الفكر، 1980م./1400ق.
9. السمرة، محمود. القاضي الجرجاني الأديب الناقد. ـــ بيروت: المكتب التجاري للطباعة والتوزيع والنشر، 1966.-221ص.
10.عبد الرحمن، منصور. اتجاهات النقد الأدبي في القرن الخامس. ـــ مصر: مكتبة الأنجلو المصرية، 1977.-511ص.
11.موافي، عثمان. دراسات في النقد العربي. –الإسكندرية: دار المعرفة الجامعية، 2000. -242ص.
12.ابوالرب، حسن. القيمة النقدية لكتاب الجرجاني "الوساطة بين المتنبي وخصومه". مجلة جامعة النجاح للأبحاث (العلوم الإنسانية) المجلد 21 (2) 2007.