Роҳҳои шарҳи маънои моддаҳои луғавӣ дар фарҳангҳои муосири тафсирии забони тоҷикӣ аз ҷумла: “Фарҳанги забони тоҷикӣ” (1969), “Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ” (2010) ва “Фарҳанги мукамммали забони тоҷикӣ” (2011) баррасӣ гардидааст. Дар натиҷаи таҳлили муқоисавии ин фарҳангҳо усулҳои нисбатан муҳимми тавсифи моддаҳои луғавӣ ва аломатҳои луғавӣ барои муайянкунии хусусиятҳои грамматикӣ, лексикӣ ва услубии вожаҳои луғатҳои тафсирии тоҷикии мавриди таҳқиқ нишон дода шудааст. Таъкид гардидааст, ки шарҳ ва тавсиф роҳҳои нисбатан муҳимми шарҳи маъно дар ин фарҳангҳо мебошанд. Усул ва тарзҳои дигари шарҳи маъно, аз ҷумла: бо ёрии синонимҳо, бо ёрии гурӯҳи синонимҳо, тавсифи васеи забоншиносӣ, тавсифи филологӣ ва энсиклопедӣ, тавсифи одӣ, бо ёрии истинод (ишора) ба дигар моддаҳои луғатҳо ва ҳамчунин шарҳи омехта мушоҳида мегарданд. Усул ва тарзҳои мазкури шарҳи маъно бо ёрии мисолҳо аз луғатҳои мавриди таҳқиқ мудаллал сохта шудаанд. Изҳори ақида шудааст, ки таҳқиқи минбаъдаи микро- ва макросохтори ин луғатҳо яке аз вазифаҳои муҳимми луғатнигории муосири тоҷик ба шумор меравад.
луғатнигорӣ, шарҳи маъно, моддаи луғавӣ, аломатҳои грамматикӣ ва услубӣ, тафсир, тавсиф
1. Айнӣ С. Луғати нимтафсилии тоҷикӣ барои забони адабии тоҷик / Куллиёт. Ҷ. 12. – Душанбе, 1976. – 563 с.
2. Апресян Ю.Д. Лексикографическая концепция нового англо– русского словаря // Новый большой англо– русский словарь: в 3 т. / под общ. рук. Ю.Д. Апресян, Э.М. Медниковой, А.В. Петровой. – М., 2001. Т. 1. С. 6–17.
3. Гак В.Г. Лексикография // Лингвистический энциклопедический словарь. – М.: Советская энциклопедия, 1990. – С. 258–259.
4. Гак В.Г. Словарь // Лингвистический энциклопедический словарь. – М.: Советская Энциклопедия, 1990. – С. 462–464.
5. Мамадназаров. А. Фарҳанги англисӣ– тоҷикӣ. – Нашри такмилшудаи сеюм. – Душанбе: ЭР– граф. 2017. – 1015 с.
6. Назарзода С., Каримов С., Файзиев С. Фарҳанги мукаммали забони тоҷикӣ (ФМЗТ). Ҷ. 1: ҳарфи А. – Душанбе: Шарқи озод, 2011. – 832с.
7. Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ (ФТЗТ). Иборат аз 2 ҷ). Зери таҳрири С.Назарзода, А. Сангинов, С. Каримов, М.Х. Султон. – Душанбе, 2010. – 784 c.
8. Фарҳанги забони тоҷикӣ (ФЗТ): / Иборат аз 2 ҷ., дар зери таҳрири М.Ш. Шукуров В.А. Капранов Р. Ҳошим, Н.А. Маъсумӣ. – М.: Советская Энциклопедия, 1969. Ҷ. 1. – 952 с; Ҷ. 2. – 948 с.
9. Ваteni, Mohammed– Reza. Recent Advances in Persian Lexicography // Aspects of Iranian Linguistics. Eds. by S. Karimi et al., Cambridge School Publishing. – 2008. pp. 3–18.
10. Bejoint, H. Modern Lexicography: An Introduction. Oxford University Press, 2000. – 276 pp.
11. Blochman H. Contributions to the Persian Lexicography, JARSB, vol., 37/1, 1868, pp. 1–72.
12. Concise Oxford Russian Dictionary. Oxford University Press, 1998, – 1007 pp.
13. Harman R.R.K., G. James. Dictionary of lexicography. – London and New York, 1998. – 176 pp.
14. Hornby, A.S. Oxford Advanced Learner’s Dictionary. Seventh Edition. Oxford University Press, New York, 2008. – 1780 pp.
15. Hubert J.B. Dictionaries British and American. London. 1955.
16. Landau S.I. Dictionaries: The Art and Craft of Lexicography. 2– nd edition. Cambridge University Press. 2001. – 477 pp.
17. Mamatov J., Harrell S.J., Kehoe K., Khodjibaev K. Tajik– English Dictionary. Dunwoody Press, 2005, – 741 pp.
18. Olson, R.B., Olson, R.A. Standard Tajik– English Dictionary. Star Publications, 2000. – 615 pp.
19. The Aryanpur Progressive English– Persian Dictionary. In Six Volumes, Comprehensive. – Tehran, 1998. – 5913 pp.