“Маҷмаъ-ун-нафоис” тазкираи арзишманди форсист, киба қалами шоир ва нависандаи маъруфи асри XVIIIҲиндустонСироҷуддиналихони Орзу тааллуқ дошта, роҷеъ ба 1750 суханвари форсигӯи қадим ва мутааххири форсу тоҷик маълумот медиҳад. Арзиши аслиитазкирадаронаст, ки қисматигустардаионрошарҳи ҳолисуханварони муосири Орзу ташкил медиҳадвамаълумоте, ки муаллиф дар тазкираи хеш сабт намудааст, дар заминаи муносибат ва муошират бо ин адибон дар маҷолисибаҳсунақдвашеърхонӣ ба қалам омада ва муаллифаҳволионҳоромуфассалтар аз шуарои қадимбаёнкардааст. Дар гузиниши намунаи осори шоирон Сироҷуддиналихони Орзу завқи шеърии худро ба гунае ба намоиш гузоштааст, ки дар тазкира метавон гулчине аз ашъори ҳунарӣ ва нағзифорсиро якҷодид. Никоти интиқодиимуаллиф дар заминаи тасҳеҳи шеър, нақди шеър, таъйини рутбаи шеъри шоирон ва дараҷаисуханвариионон ва ғ. далолат бар он мекунад, ки Орзу дидгоҳҳои интиқодии хешро муфассал ва бо далелҳоимустанад баён кардааст, ки қудратиташхиси ӯро даршеършиносӣ вадақоиқишеърифорсӣ собит менамояд. Бар ин ваҷҳ аст, ки “Маҷмаъ-ун-нафоис”дар радифи беҳтаринтазкираҳоифорсӣ ва манбаъҳоиаслиинақдиадабиифорсӣ дарасри XVIII қарор дорад ва дар навъи худ бисёр арзишманд аст.Дар мақоланазарҳоиинтиқодии соҳибитазкираба ҳайсиадабиётшиносисухансанҷ вамаънишинос мавриди таҳлилубаррасӣ қарорёфтаанд.
“Маҷмаъ-ун-нафоис”, Сироҷуддиналихони Орзу тазкираи форсӣ, адабиёти форсизабони Ҳиндустон, асри 18, нақди адабӣ.
1. Алихон, Зебуннисо. Муқаддима. – Орзу, Сироҷуддиналихон. Тазкираи “Маҷмаъ-ун-нафоис” / Ба кӯшишиЗебуннисоАлихон (Султоналӣ). – Ҷ.1 – Исломобод (Покистон), 2004. – C.1-42 (ба хатти форсӣ).
2. Асадуллоев С. “Маҷмаъ-ун-нафоис”. – Энсиклопедияи адабиёт ва санъати тоҷик. – Ҷ.2. –Душанбе; Сарредаксияиилмииэнсиклопедияисоветиитоҷик. –С. 230.
3. Кадканӣ, Муҳаммадризо Шафеъ. Масоили сабкшиносӣ азнигоҳиОрзу// Маҷаллаи Донишкадаи адабиёт ва улуми инсонии донишгоҳи Фирдавсии Машҳад. – Машҳад, 1382. – №41 (ба хатти форсӣ).
4. Маонӣ, АҳмадГулчин. Таърихитазкираҳоифорсӣ. Теҳрон, 1350 ҳ.ш. – Ҷ. 2. – 1006 с. (ба хатти форсӣ).
5. Муҳаммадбоқир. Муқаддимаебар “Маҷмаъ-ун-нафоис”. – Орзу, Сироҷуддиналихон. Тазкираи “Маҷмаъ-ун-нафоис” / Ба кӯшиши доктор Маҳр Нурмуҳаммадхон бо ҳамкорииЗебуннисо Алихон. – Ҷ.2 – Исломобод (Покистон), 2006. – С. 1-22 (ба хатти форсӣ).
6. Нақавӣ, Саидалӣ Ризо. Тазкиранависиифорсӣ дар ҲиндуПокистон. – Теҳрон, 1947. – 819 с. (ба хатти форсӣ).
7. Озод, Мир Ғуломалихони Балгиромӣ. Хизонаиомира / Ба тасҳеҳи Носири Некӯбахт. – Теҳрон, 1390. – 762 с. (ба хатти форсӣ).
8. Орзу, Сироҷуддиналихон. Тазкираи “Маҷмаъ-ун-нафоис” / Ба кӯшишиЗебуннисоАлихон (Султоналӣ). – Ҷ.1 – Исломобод (Покистон), 2004. – 493 с. (ба хатти форсӣ).
9. Орзу, Сироҷуддиналихон. Тазкираи “Маҷмаъ-ун-нафоис” / Ба кӯшиши доктор Маҳр Нурмуҳаммадхонбо ҳамкорииЗебуннисо Алихон. – Ҷ.2 – Исломобод (Покистон), 2006. – С. 452-1298 (ба хатти форсӣ).
10. Орзу, Сироҷуддиналихон. Тазкираи “Маҷмаъ-ун-нафоис” / Ба кӯшиши доктор МуҳаммадСарфарозЗафар. – Ҷ.3 – Исломобод (Покистон), 2006. – С. 1299-1891 (ба хатти форсӣ).
11. Райҳона Хотун. Аҳвол ва осори Сироҷуддин Алихони Орзу. – Деҳлӣ, 1987. – 288 с. (урду).
12. Ҷаҳонтоб. “Маҷмаъ-ун-нафоис”. – Донишномаи адаби форсӣ дар Шибҳи Қора (Ҳинд, Покистон, Бангладеш) / Ба сарпарастии Ҳасани Анӯша. – Ҷ.4/3. – Теҳрон: Вазорати фарҳанг ва иршоди исломӣ, 1380. – С. 2179-2180 (ба хатти форсӣ).
13. Abdul Muqtadir, Maulavi. Catalogue of the Arabic and Persian MSS in the Oriental Public Library at Bankipore. – Calcutta, 1925. –Vol. IХ.
14. Ashraf, Muhammad. A Concise Descriptive Catalogue of the Persian Manuscripts in the Salar Jung Museum and Library. Poetry. – Volume II. – Hyderabad, 1966. – 287 p.
15. Ethe H. Catalogue of the Persian Manuscripts in the Library of India Office.–V.I. – Oxford, 1903.–1631 p.; Catalogue of the Persian,Turkish, Hindustany and Pushtu Manuscripts in the Bodlean Library / Begun by Professor Ed. Sachau, continud, completed and edited by Herman Ethe. – Part 1. – Oxford, 1889. – 1149 p.
16. Sprenger A.A Catalogue of the Arabic, Persian and Hindustany MSS of the Libraries of the King of Oudh.–Calcutta, 1854. – Vol. I. – 647 р.
1. Алихон, Зебуннисо. Муқаддима. – Орзу, Сироҷуддиналихон. Тазкираи “Маҷмаъ-ун-нафоис” / Ба кӯшишиЗебуннисоАлихон (Султоналӣ). – Ҷ.1 – Исломобод (Покистон), 2004. – C.1-42 (ба хатти форсӣ).
2. Асадуллоев С. “Маҷмаъ-ун-нафоис”. – Энсиклопедияи адабиёт ва санъати тоҷик. – Ҷ.2. –Душанбе; Сарредаксияиилмииэнсиклопедияисоветиитоҷик. –С. 230.
3. Кадканӣ, Муҳаммадризо Шафеъ. Масоили сабкшиносӣ азнигоҳиОрзу// Маҷаллаи Донишкадаи адабиёт ва улуми инсонии донишгоҳи Фирдавсии Машҳад. – Машҳад, 1382. – №41 (ба хатти форсӣ).
4. Маонӣ, АҳмадГулчин. Таърихитазкираҳоифорсӣ. Теҳрон, 1350 ҳ.ш. – Ҷ. 2. – 1006 с. (ба хатти форсӣ).
5. Муҳаммадбоқир. Муқаддимаебар “Маҷмаъ-ун-нафоис”. – Орзу, Сироҷуддиналихон. Тазкираи “Маҷмаъ-ун-нафоис” / Ба кӯшиши доктор Маҳр Нурмуҳаммадхон бо ҳамкорииЗебуннисо Алихон. – Ҷ.2 – Исломобод (Покистон), 2006. – С. 1-22 (ба хатти форсӣ).
6. Нақавӣ, Саидалӣ Ризо. Тазкиранависиифорсӣ дар ҲиндуПокистон. – Теҳрон, 1947. – 819 с. (ба хатти форсӣ).
7. Озод, Мир Ғуломалихони Балгиромӣ. Хизонаиомира / Ба тасҳеҳи Носири Некӯбахт. – Теҳрон, 1390. – 762 с. (ба хатти форсӣ).
8. Орзу, Сироҷуддиналихон. Тазкираи “Маҷмаъ-ун-нафоис” / Ба кӯшишиЗебуннисоАлихон (Султоналӣ). – Ҷ.1 – Исломобод (Покистон), 2004. – 493 с. (ба хатти форсӣ).
9. Орзу, Сироҷуддиналихон. Тазкираи “Маҷмаъ-ун-нафоис” / Ба кӯшиши доктор Маҳр Нурмуҳаммадхонбо ҳамкорииЗебуннисо Алихон. – Ҷ.2 – Исломобод (Покистон), 2006. – С. 452-1298 (ба хатти форсӣ).
10. Орзу, Сироҷуддиналихон. Тазкираи “Маҷмаъ-ун-нафоис” / Ба кӯшиши доктор МуҳаммадСарфарозЗафар. – Ҷ.3 – Исломобод (Покистон), 2006. – С. 1299-1891 (ба хатти форсӣ).
11. Райҳона Хотун. Аҳвол ва осори Сироҷуддин Алихони Орзу. – Деҳлӣ, 1987. – 288 с. (урду).
12. Ҷаҳонтоб. “Маҷмаъ-ун-нафоис”. – Донишномаи адаби форсӣ дар Шибҳи Қора (Ҳинд, Покистон, Бангладеш) / Ба сарпарастии Ҳасани Анӯша. – Ҷ.4/3. – Теҳрон: Вазорати фарҳанг ва иршоди исломӣ, 1380. – С. 2179-2180 (ба хатти форсӣ).
13. Abdul Muqtadir, Maulavi. Catalogue of the Arabic and Persian MSS in the Oriental Public Library at Bankipore. – Calcutta, 1925. –Vol. IХ.
14. Ashraf, Muhammad. A Concise Descriptive Catalogue of the Persian Manuscripts in the Salar Jung Museum and Library. Poetry. – Volume II. – Hyderabad, 1966. – 287 p.
15. Ethe H. Catalogue of the Persian Manuscripts in the Library of India Office.–V.I. – Oxford, 1903.–1631 p.; Catalogue of the Persian,Turkish, Hindustany and Pushtu Manuscripts in the Bodlean Library / Begun by Professor Ed. Sachau, continud, completed and edited by Herman Ethe. – Part 1. – Oxford, 1889. – 1149 p.
16. Sprenger A.A Catalogue of the Arabic, Persian and Hindustany MSS of the Libraries of the King of Oudh.–Calcutta, 1854. – Vol. I. – 647 р.