Дар мақола таҳлили матншиносии мухаммаси Зоири Хуҷандӣ ба ғазали Бедил сурат гирифтааст. Муаллиф таҳлили муқоисавии мухаммасро аз рӯи чаҳор нашри “Донишмандан ва сухансароёни Хуҷанд” (се чопи тоҷикистонӣ ва як чопи теҳронӣ) ва ду чопи “Девон”-и Бедил иҷро шудааст. Хулоса шудааст, ки Зоири Хуҷандӣ байтҳои мухаммасшавандаи Бедилро аз ду ғазали ин намояндаи бузурги сабки ҳиндӣ, ки вазн, қофия ва радифи шабеҳ доранд, гирифтааст. Ба масъалаи қироатгузинӣ – интихоби ин ё он намуди қироати калимаҳои мураккаб диққати махсус дода шудааст ва таъкид гардидааст, ки ин масъала дар раванди баргардони матн аз алифбои ниёкон ба кириллӣ ба сабаби вижагиҳои алифбои арабиасос ба миён меояд. Дар бораи сабабҳои омехта шудани ғазалҳои ҳамвазну ҳамқофияю ҳамрадифи Бедил фарзия пешниҳод гардидааст.
доираи адабии Хуҷанд дар асрҳои ХVIII-XIX, Зоири Хуҷандӣ, мухаммас, ғазал, тазмин, Бедил, матн, қироатгузинӣ, А. Насриддин
1.Абибов, А. Доираҳои адабии Бухорои Шарқӣ / А. Абибов.−Душанбе: Дониш, 1984.−240 с.
2.Амирқулов, С. Адабиёти тоҷик дар нимаи якуми асри XIX/ С. Амирқулов. - Душанбе, 1980
3.Амирқулов, С. Таҳаввули жанрҳои адабиёти тоҷик дар нимаи аввали асри XIX/ С. Амирқулов.−Душанбе: Деваштич, 2005.−128 с.
4.Бедил, Абдулқодир. Мунтахабот. Бо саъю кӯшиш ва муқаддимаву тавзеҳи Бобобек Раҳимӣ/ Абдулқодири Бедил.– Душанбе: Адиб, 2018.–480 с.
5.Бедил, Абдулқодир. Осор: иборат аз ҳашт ҷилд. Ҷилди сеюм. Ғазалиёт. Ҳозиркунандаи чоп: Саҳобиддин Сиддиқов/ Абдулқодири Бедил.–Душанбе: Адиб, 1991.–432 с.
6.Деҳлавӣ, Мавлоно Абдулқодири Бедил. Девон: иборат аз ду ҷилд. Ҷилди аввал. Ба тасҳеҳи Акбари Беҳдорванд / Мавлоно Абдулқодири Бедили Деҳлавӣ.–Теҳрон: Нигоҳ, 1386//2007.–703 с.
7.Имронов, С. Назаре ба мусаммати мухаммас / С.Имронов// Садои Шарқ.−1983.− № 4.−С. 89-95.
8.Каримов, У. Адабиёти тоҷик дар асри XVI / У.Каримов.−Душанбе: Дониш, 1985.−228с.
9.Мактуби С. Айнӣ ба Абдулғанӣ Мирзоев // Садои Шарқ, 1978.–№4.–158с: 114-119.
10.Мирзоев, А. Сайидо ва мақоми ӯ дар таърихи адабиёти тоҷик/ А. Мирзоев.–Сталинобод: Нашриёти давлатии Тоҷикистон, 1947.–197с.
11.Муҳтарам, Ҳоҷӣ Неъматуллоҳ. Тазкирату-ш-шуаро. Бо тасҳеҳу муқаддимаи Асғар Ҷонфидо/ Ҳоҷӣ Неъматуллоҳи Муҳтарам.– Душанбе: Дониш, 1975.– 369 с.
12. Насриддин, А. Донишмандон ва сухансароёни Хуҷанд./ А. Насриддин.−Хуҷанд: Нури маърифат, 2003.−436 с.
13.Насриддин А. Куллиёти осор (дар ҳафт муҷаллад). Ҷилди сеюм / А.Насриддин.–Хуҷанд: Хуросон, 2013.−584 с.
14.Нуров, Н. Баҳсе роҷеъ ба матншиносии як мухаммаси устод Айнӣ бар ғазали Бедил // Ахбори ДДҲБСТ. Силсилаи илмҳои гуманитарӣ.–Хуҷанд, 2018.– №3(76).– С.46-54.
15.Раҳмонов, Ш. Мусаммат, ташаккул ва таҳаввули он/ Ш. Раҳмонов. Душанбе: Дониш,1987.– 117 с.
16.Самарқандӣ, Ҳаким Сӯзанӣ. Девон. (Бо тасҳеҳ ва муқаддимаи доктор Носириддиншоҳ Ҳусайнӣ).- Теҳрон: Амири кабир, 1338.-502с.
17.Саъдиев, С. Сӯзанӣ ва муҳити адабии Самарқанди асри 12./ С. Саъдиев. –Душанбе: Дониш, 1974.-155с.
18.Хуҷандӣ, А. Н. Тазкираи шуарои Хуҷанд / А.Н. Хуҷандӣ.–Теҳрон: Маркази асноду хадамоти пажӯҳишии Вазорати умури хориҷа, 1384//2005.– 378 с.
19.Хуҷандӣ, А.Н. Тазкираи шуарои Хуҷанд. Ба кӯшиши Фахриддин Насриддинов.–Хуҷанд: Ношир, 2015.−512 с.
20.Ҳофиз, Шамсуддин Муҳаммад. Девони Ҳофиз. Бар асоси нусхаи Халхолӣ (827 ҳ.қ.) ва муқобала бо нусхаҳои Бодлиён (843 ҳ.қ.) -у Панҷоб (894 ҳ.қ.) ва мутобиқ бо нашри мувассақи чопӣ. Бо таҷдиди ҳуруфнигорӣ ва афзоиши ислоҳоту таълиқоту муқаддимаи ҷадид ба инзимоми кашфулаёбт ба кӯшиши Баҳоуддини Хуррамшоҳӣ (вероиши дуюм). Чопи панҷум / Шамсуддин Муҳаммад Ҳофиз.–Теҳрон: Дӯстон, 1385//2006.−68+668 с.