Дар мақола моҳият ва ҳадафҳои фанни бадеъ, яъне фанн дар бораи зебошиносии сухан ва ҳунари зебосозии он ба риштаи таҳлил кашида шудааст. Муаллиф таърифҳои ба ин фанн додаи ҳам муаллифони қуруни вусто, аз ҷумла Ибни Мӯътазз, Саккокии Хоразмӣ, Абулқоҳири Ҷурҷонӣ, Ибни Халдун ва ҳам адабиётшиносони муосири ватанӣ ва хориҷиро зикр кардааст. Ба робита ва таъсири мутақобилаи фанни бадеи арабӣ ва форсии тоҷикӣ диққати махсус дода шудааст. Дар мисоли санъати таҷнис сабабҳои бо якчанд ном маъруф гардидани як санъат шарҳу тавзеҳ ёфтааст.
фанни бадеи арабӣ ва форсии тоҷикӣ, санъатҳои бадеӣ, Ибни Мӯътазз, Саккокӣ, Ибн Халдун, таҷнис
1. Аҳмад, Низомуддин ибни Муҳаммад Солеҳ ас-Сиддиқӣ ал-Ҳусайнии Ҷувайнӣ. Маҷмаъу-с-саноеъ фӣ улуми-л-бадоеъ. -Теҳрон: СафириИрдиҳол. Муқаддима, тасҳеҳ ватаълиқотиМуҳаммадХушкоб. 1394. -372 с.
2. АҳмадМатлуб.Муъҷаммусталаҳоту-л-арабиявататаввуруҳо. –Бейрут: Мактаба Лубнон, 2007. -705 с.
3. Бадавӣ Табона“Муъҷаму-л-балоғату-л-арабия” –Бейрут: Мактаба Лубнон, 1997. -780 с.
4. Гараконӣ, Муҳаммад Ҳусайн Қариби мулаққаб ба Шамсулуламо. Абдаъу-л-бадоеъ. –Табрез: Интишороти Аҳрор. Бо эҳтимоми Ҳусайн Ҷаъфарӣ. Чопиаввал, зимистони 1377. -536 с.
5. Гараконӣ, Муҳаммад Ҳусайн Қариби мулаққаб ба Шамсулуламо.Қутуфу-р-рабиъ фӣ сунуфи-л-бадеъ. –Теҳрон: Фарҳангистонизабонваадабифорсӣ. БакӯшишиМуртазо Қосимӣ. Чопиаввал. 1389. –с 243.
6. Ибни Халдун, Абдурраҳмон. Муқаддима. ТарҷумаиМуҳаммадПарвиниГунободӣ. Чопи чаҳорум, ҷ. 1 ва 2. 1362. -1401 с.
7. Крачковский И.Ю. Избранные сочинения. –М.-Л.: Изд. АН СССР. Т.6 , 1960. -736 с.
8. Комёр Тақӣ Ваҳидиён. Бадеъ аз нигоҳизебоишиносӣ. –Теҳрон: Самт. 1394. Чопи ҳафтум. -ҳашт+179 с.
9. КошифӣҲусайнВоиз.Бадеъу-л-афкор фӣ саноеъи-л-ашъор. –Теҳрон: Нашри марказ. Виростаи Мирҷалолуддини Каззозӣ. Чопи аввал, 1369. -377 с.
10. Қазвинӣ, Ҷалолуддин Муҳаммад б. Абдураҳмон. ал-Изоҳу фӣ улуми-л-балоға. Шарҳи Алӣ Бӯмулҳам. -Бейрут: Дор ва мактаба ал-Ҳилол, 2000. - 456 с.
11. Қудома б. Ҷаъфар.Нақду-ш-шеър. _Ободон:Пурсиш. Тарҷумаи дуктур Сайид Абулқосими Сиррӣ. 1384. -312 с.
12. Муҷмалӣ, ҲакимВоҷидалихон. Матлаъу-л-улум ва маҷмаъу-л-фунун. –Теҳрон: Пажӯҳишкадаи ҳунар. БатасҳеҳиСаидкамол ҳоҷ Сайидҷаводӣ. 1392. -300 с.
13. Нишот Саидмаҳмуд. Зебисуханёилмибадеъипорсӣ. –Теҳрон: Илм. 1342. ҷ. 1. -459 с.
14. НӯшинҒуломҳусайни Ризонажод. Усули илми балоғат дар забони форсӣ. –Теҳрон: Фотиматуззуҳро. 1367. -664 с.
15. Орзу Сироҷуддин Алихон. Атияту-л-кубро ва мавҳибат-л-узмо. –Теҳрон:Фирдавс, 1381 ш. Ба кӯшишиСируси Шамисо. -196 с.
16. Розӣ, Шамси Қайс. Ал-муъҷам фӣ маъойири ашъори-л-аҷам.-Теҳрон:Илм. БатасҳеҳимуҷаддадиСирусиШамисо. 1388, -640 с.
17. Саккокӣ, Сироҷуддин Абӯяъқуб Юсуф. Мифтоҳу-л-улум.-Бейрут-Лубнон: Дору-л-кутуби-л-илмия. Муҳаққиқ Абдулҳамид Ҳиндовӣ.-846 с.
18. Сатторзода Абдунабӣ. Такмилаи бадеъи форсии тоҷикӣ (дар заминаи навиштаҳоипешиниёнваимрӯзиён). –Душанбе: Адиб, 2011.-380 с.
19. Тақавӣ Насруллоҳ.Ҳинҷори гуфтор дар фанни маъонӣ ва баён ва бадеъи форсӣ.-Исфаҳон: ФарҳангсароиИсфаҳон. 1363, чопидувум. -344 с.
20. ТафтозонӣСаъдуддин. ал-Мутаввал. –Қум:Мактабату-д-доварӣ, 1416 қ. -1544 с.
21. ТафтозонӣСаъдуддин. Шарҳу-л-мухтасар. Ба кӯшиши Абдулмутаъоли Саъидӣ. –Қум:КатбииНаҷафӣ. Бс. -464 с.
22. Тӯсӣ Насируддин. Асосулиқтибос. –Теҳрон:Интишороти ДонишгоҳиТеҳрон. Ба тасҳеҳи Мударрис Разавӣ. Чопичаҳорум, 1367. -632 с.
23. Ҳодизода Р., Шукуров М., Абдуҷабборов Т. Луғатиистилоҳотиадабиётшиносӣ.-Душанбе:1966. -187 с.
24. ҲумоӣҶалолуддин. Маъонӣ ва баён. –Теҳрон: Ҳумо. 1374 ш. Чопи севум. -274 с.
25. ҲумоӣҶалолуддин. Фунуни балоғатвасиноотиадабӣ. –Теҳрон: НашриҲумо. Дуҷилддарякмуҷаллад, чопибистуҳафтум, 1386. -448 с.
26. Ҳусайнӣ, Атоуллоҳ Маҳмуд. Бадоеъу-с-саноеъ, Нусхаи хаттӣ таҳтирақами 16560 даркитобхонаиМаҷлисишӯроиисломииТеҳронмаҳфузаст. -150 с.
27. ҲусайнӣСайидалӣ. ТарҷумаватавзеҳиТаҳзибу-л-балоға. –Қум:Дору-л-илм. 1388. Чопи севум. -380 с.
28. ҶурҷонӣАбдулқоҳир. Асрору-л-балоға. –Теҳрон: Интишороти Донишгоҳи Теҳрон. Тарҷимаи Ҷалил Таҷлил. 1374. Чопи чаҳорум. -302 с.
29. ҶурҷонӣАлӣ. Таърифот. -Бейрут: Дору-л-кутуби-л-илмия. 1408 қ/1988 м. -280 с.
30. Шавқӣ Зайф. Балоға. Ал-Балоғататаввурватаърих. –Қоҳира: Дору-л-маъориф. 2000, -383 с.
31. Шамисо, Сирус. Нигоҳе тоза ба бадеъ.-Техрон:Митро, 1383, верости 3. -208 с.
32. Шарифов Худоӣ. Балоғат ва суханварӣ.-Душанбе:Ирфон, 2002. -278 с.
33. ШафеъииКадканӣ, Мусиқиишеър.-Теҳрон:Огоҳ. Вироиши 3, чопи ҳафтум, 1381. Чиҳилуяк+ 679 с.