Аннотация
Проанализирована проблема жанрового синтеза в персидско- таджикских месневи XIV-XV веков. Отмечается, что, хотя синтез поэтических жанров в персидско-таджикской литературе начался ещё в XI веке, наивысшего совершенства и развития данное явление достигло в месневи XIV-первой половины XV века, приобретя собственные формальные, семантические и стилистические особенности. На основе анализа различных литературных жанров в композиции месневи этого периода: фарда, дубайти, рубаи, газели, китъа и касыд делается вывод, что они возникли в результате нововведений поэтов-месневиписцев, творивших в указанную эпоху, и являются своего рода отходом от господствовавших литературных традиций. Хотя смешение жанров считается формально-структурным явлением, но в месневи этого периода этот приём используется и для выражения смысловых особенностей.
Ключевые слова
персидско-таджикская литература, XIV-XV вв., месневи, синтез жанров, газель, рубаи, китъа, касыда, традиция, новаторство
Список цитируемой литературы
1. Адабиёти форсу тоҷик дар асрҳои XII-XIV. Китоби дуюм. – Душанбе: Дониш, 1983. – 346 с.
2. Зоконӣ, Убайд. Осор. Бо тасҳеҳ ва муқаддимаи Ҷобулқо Додалишоев / Зери назари Асғари Ҷонфидо ва Аълохон Афсаҳзод/У.Зоконӣ. – Душанбе: Дониш, 1991. – 212 с.
3. Ибни Имоди Хуросонӣ.Равзат-ул-муҳиббин(Даҳнома) / Тасҳеҳи Саид Нафисӣ. – Теҳрон, 1314. – 179 с.
4. Ибни Ямин.Девони ашъор.Бо тасҳеҳ ва эҳтимоми Ҳусайналии Бостонирод/Ибни Ямин.– Теҳрон: Китобхонаи Саноӣ, 1344. – 734 с.
5. Ихтиёр.Муҳиб ва маҳбуб /Тасҳеҳи Аҳмадризо Ялмаҳо. – Даҳоқон, 1390. – 198 с.
6. Кирмонӣ, Имоди Фақеҳ. Панҷ ганҷ / Тасҳеҳи Рукниддини Ҳумоюнфаррух. – Теҳрон, 1356. – 432 с.
7. Кирмонӣ, Имоди Фақеҳ. Маснавиҳо / Тасҳеҳи Муҳаммадризо Сарфӣ ва Дориюши Козимӣ / И. Кирмонӣ. – Кирмон, 1380. – 328 с.
8. Кирмонӣ, Мир. Куллиёт / Тасҳеҳи Ваҳид Қанбарии Наниз ва Ромин Нафисӣ. – Теҳрон: Сухан, 1397. – 386 с.
9. Кирмонӣ, Хоҷу. Хамса / Таҳия ва тавзеҳи Б. Раҳматов, О.Оқилов ва Ш. Олимова /Хоҷуи Кирмонӣ. – Хуҷанд: Хуросон, 2017. – 880 с.
10.Котибӣ, Шамсиддин Муҳаммад ибни Абдулло / Куллиёти Котибӣ. Нусхаи хаттии № 2615/3 Китобхонаи Маркази асноди Маҷлиси Шӯро. – С. 169. – 255.
11.Мароғаӣ, Авҳадӣ.Куллиёти девон / Тасҳеҳи Саид Нафисӣ. – Теҳрон: Амири кабир, 1340.
12. Сайфиев, Н. Достонсароии форсу тоҷик дар асри XIV(иборат аз 2 қисм) /Н.Сайфиев. – Душанбе, 1983. – 112 с. – 1 қ.
13.Симнонӣ, Рукниддин ибни Соуниддин.Туҳфат ул-ушшоқ / Нусхаи хаттии № 4751/6. Китобхонаи Малик.
14.Соваҷӣ, Салмон. Ҷамшед ва Хуршед / Салмони Соваҷӣ. - Теҳрон, 1348. – 208 с.
15.Соваҷӣ, Салмон.Ҷамшед ва Хуршед. – Теҳрон, 1348. – 208 с.
16.Табрезӣ, Ассор. Меҳр ва Муштарӣ / Тасҳеҳ ва таҳшияи Ризо Муставфии Сабзаворӣ. – Теҳрон,1375. – 448 с.
17.Тоҷибоев, Ш.Ғ.Тааммуле дар "Сӯҳбатнома"-и Имоди Фақеҳи Кирмонӣ / Ш.Ғ.Тоҷибоев // Номаи донишгоҳ-и Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи акад. Б. Ғафуров. Силсилаи илмҳои гуманитарӣ ва ҷомеашиносӣ. – 2009. – № 1(17). – С. 38-47.
18.Тоҷибоев, Ш. Ғ.Вижагиҳои сохторӣ ва гоявию бадеии “Ушшоқнома”-и Убайди Зоконӣ / Ш. Ғ. Тоҷибоев // Номаи донишгоҳ-и Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи акад. Б.Ғафуров. Силсилаиилмҳои гуманитарӣ ва ҷомеашиносӣ. – 2022. – № 1(70). – С. 53-62.
19.Тоҷибоев, Ш.Ғ. Ғазали истилоҳӣ дар таркиби маснавиҳои асри XIV ва нимаи аввали садаи XV / Ш. Ғ. Тоҷибоев // Номаи донишгоҳ-и Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи акад.Б.Ғафуров. Силсилаи илмҳои гуманитарӣ ва ҷомеашиносӣ.– 2023. – №. 3(76). – С. 221-228.
20.Ҳарирӣ. Маҳбуб-ул қулуб / Нусхаи хаттии №S.p.1531/2, Китобхонаи милли Фаронса (Париж).
21.Худоёров Р.С. Газель в маснави: X - XV вв.: дисс... канд. филол. наук / Худоёров Р.С . – Душанбе, 2010. – 165 с.
22.Шамисо, С. Сайри рубоӣ дар шеъри форсӣ / С.Шамисо. – Теҳрон: Фирдавс, 1374. – 392 с.
23.Шерозӣ, Ибни Насӯҳ. Муҳаббатнома / Нусхаи хаттии № 4925/14, Китобхонаи Малик.
24.Юсуфов, У.А. Навгароӣ дар сохтори маснавӣ / У.А. Юсуфов // Паёми донишгоҳи омӯзгорӣ. – 2020. - № 4(87). – С. 146-151.