Исследуется связь языка одного из выдающихся произведений XVI века, прекрасного образца средневековой мемуарной литературы, с современными таджикскими говорами. На основе богатого фактологического материала из произведения Зайниддина Восифи убедительно доказывается, что, хотя часть лексических элементов ХVI века вышла из рамок нормированного языка, однако в таджикских говорах разных регионов и в таджикоязычных анклавах зарубежных стран они сохранились в формах, близких к исконным, или в измененных вариантах. В ходе анализа установлено, что в современных таджикских говорах сохранились не только конкретные значения отдельных лексических единиц и сложносоставных слов, но и некоторые значения слов, бывших в свое время полисемантическими.
“Бадое` аль-вакоеъ” Зайниддина Восифи, наследие предков, таджикские говоры (южные, юго-восточные, северные), эволюция формы и семантики, древнее значение, исконно таджикские слова, арабские заимствованные слова
1. Айнӣ С. Восифӣ ва хулосаи “Бадоеъ-ул-вақоеъ”. –Душанбе: Ирфон, 1985. -335 с.
2. Абаев В.И. Сложные слова-хранители древней лексики // Вопросы языкознания. М.:Наука,-1983.-№ 4. –С.75-85.
3. Восифӣ Зайнуддин Маҳмуд. Бадоеъ-ул-вақоеъ. Веросторон М. Диловаров, Содиқова М. –Душанбе: Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи Миллии Тоҷик. 2014.-730 с. Ҳамаи мисолҳо аз ҳамин нашр аст.
4. Деҳхудо А. Луғатнома. Ҷилди 6, 9274 с.; ҷилди 7, 10826 с.; ҷилди 8, 12378 с.; ҷилди 9, 13930 с.; ҷилди 12, 18586 с.; ҷилди 13, 20138 с. / А. Деҳхудо. -Теҳрон: Муассисаи интишорот ва чопи Донишгоҳи Теҳрон, 1373.
5. Зоҳидов А. Осимова Б. Фарҳанги воҳидҳои фразеологии лаҳҷаи Хуҷанд.-Хуҷанд: Нури маърифат, 2013. -391 с.
6. Мақсудов Т. Лексика ва фарзеологияи шеваҳои тоҷикони Исфара. –Хуҷанд: Нури маърифат, 2018. -207 с.
7. Маҳмудов М.,Бердиев Б. Луғати мухтасари лаҳҷаҳои Бухоро. –Душанбе: Дониш, 1989, -278 с.
8. Маҳмудов М., Ғ.Ҷӯраев, Б.Бердиев. Фарҳанги гӯишҳои ҷанубии забони тоҷикӣ. -Душанбе, 2012. -946 с.
9. Фарҳанги забони тоҷикӣ. Ҷилди 1, -949 с.; ҷилди 2, -951 с. / Зери таҳрири М.Ш.Шукуров, В.А. Капранов, Р. Ҳошим, А.Маъсумӣ. –М.: Советская энсиклопедия, 1969.
10. Фарҳанги мукаммали забони тоҷикӣ. Ҷилди 1. А. Зери таҳрири С. Назарзода ва дигарон.–Душанбе: Шарқи озод, 2011. -829 с.
11. Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ. Ҷилди 1, 949с.; ҷилди 2 -944с. / Зери таҳрири Назарзода С., А. Сангинов, С.Каримов, М.Ҳ.Султон. -Душанбе, 2008;
12. Фарҳанги тоҷикӣ ба русӣ. Нашри дувум бо илова, такмил ва ислоҳ. Зери таҳрири Д.Саймиддинов ва дигарон. –Душанбе: Матбааи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, 2006. -784 с.
13. Фозилов М. Фарҳанги ибораҳои рехта. Ҷилди 1, - 952 с.; ҷилди 2, -802 с. / М. Фозилов. -Душанбе: Нашриёти давлатии Тоҷикистон. 1963- 1964.
14. Хонларӣ. П.Н. Дастури таърихии забони форсӣ. Ба кӯшиши дуктур И. Мусташорниё. Теҳрон, 1372. -279 с.
15. Ҳасандӯст М. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Ҷилди 1, 585 с.; ҷилди 3, 2080 с.; ҷилди 4, 2955 с. -Теҳрон, 1384.
16. Ҳасанзода А.Чанд вожаи туркигунаи эрониасл дар «Бадое=ъ-ул-вақоеъ»-и Восифӣ//Асолати забон ва маҳорати баён. –Хуҷанд: Ношир, 2018. –С.395-407.
17. Ҳасанов А. Унсурҳои луғавӣ ва сарфию наҳвии осори садаҳои X-XIII дар гӯиши шимолӣ (бахши Фарғонаи ғарбӣ). Монография / А. Ҳасанов. –Хуҷанд: Нури маърифат, 2003. -253 с.
18. Ҳодизода Р. Самарқандиён чӣ мегӯянд. Луғатномаи мухтасари гӯиши форсии Самарқанд. –Машҳад, 1382. -192 с.
19. Шарифов Б. Хусусиятҳои морфологии «Бадоеъ-ул-вақоеъ»-и Восифӣ. –Душанбе, 1985. -215 с.
20. Шир Э. Вожаҳои форсии арабишуда. Тарҷумаи Ҳ.Табибиён.-Теҳрон: Амири Кабир. 1389. -290 с.
21. Эмомалӣ Раҳмон. Забони миллат-ҳастии миллат. Китоби 2. Забон ва замон. Душанбе: Нашриёти муосир. 2020. -431 с.