Анализируются этимологические комментарии и экскурсы в средневековых толковых словарях на примере «Гияс-ул-лугат» Ромпури (XIX век). Отмечается, что авторы толковых словарей приводят сведения о происхождении лексических единиц, их фонетическом и морфологическом составе, а также о языке – источнике заимствования. Подчеркивается, что некоторые толкования и изыскания в словаре больше напоминают отдельные статьи, где производится подробный этимологический анализ слова. В словаре «Гияс-ул-лугат» встречаются две разновидности этимологических толкований: научная и народная. Делается вывод, что в персоязычных толковых словарях, созданных в Индии, несмотря на некоторые недостатки, и особенно в «Гияс-ул-лугат», представлен богатый этимологический материал.
средневековые толковые словари, толкование слов, научная этимология, народная этимология, этимологические изыскания, фонетический и морфологический анализ слов
1. Воҳидов А.Муҳаммад Ғиёсуддин-фарҳангнигор ва шореҳ [Матн] // Бо сухан ҷаҳоне биорост (маҷмуаи мақолот) / А Воҳидов. Самарқанд, 2011. – С.10-21.
2. Воҳидов А. Устод Айнӣ ва «Ғиёс-ул-луғот» [Матн] // Бо сухан ҷаҳоне биорост / А. Воҳидов. – Самарқанд, 2011. – С. 63-66.
3. Воҳидов А. «Ғиёс-ул-луғот» дар дасти мост [Матн] // Бо сухан ҷаҳоне биорост (маҷмуаи мақолот) / А. Воҳидов. Самарқанд, 2011. – С.94-100.
4. Воҳидов А. Аҳаммияти «Бурҳони қотеъ» дар таърихи фарҳангнависии тоҷикӣ-форсӣ [Матн] // Амон Воҳидов / А. Воҳидов. Самарқанд, 2017. – С.5-14.
5. Воҳидов А. Фарҳангнигории форсӣ-тоҷикӣ дар асрҳои X-XIX (монография) [Матн] / А. Воҳидов. –Самарқанд: СамДУ нашри, 2018. -142 с.
6. Забони адабии ҳозираи тоҷик. Қисми 1 [Матн]. Китоби дарсӣ барои факултетҳои филологияи мактабҳои олӣ. –Душанбе: Маориф, 1982. -462 с.
7. Капранов В.А. Таджикско-персидская лексикография в Индии XVI-XIX [Текст] / В.А.Капранов. –Душанбе: Дониш, 1967. -222 с.
8. Мозандаронӣ, Ҳ.Ш.Фарҳанги «Шоҳнома» (номи касон ва ҷойҳо) [Матн] / Ҳ.Ш. Мозандаронӣ. Теҳрон, 1377. -812 с.
9. Ромпурӣ М. F. Fиёс-ул-луғот [Матн]. Таҳияи матн бо пешгуфтор, мулҳақот, тавзеҳот ва феҳристи А. Нуров / Ромпурӣ М. F. Ҷилди 1. - Душанбе: Адиб, 1987. –480 с; ҷилди 2. –Душанбе: Адиб. 1988. –416 с. Ҳамаи мисолҳо аз ҳамин нашр аст, аз ин рӯ, минбаъд пас аз зикри мисол дар қавсайни дохили матн танҳо ҷилд ва саҳифаи онҳо дода мешавад.
10.Хоҷаев Д. Афкори забоншиносии тоҷик дар асрҳои X- XVI [Матн] / Д. Хоҷаев. –Душанбе: Фарҳанг ва маориф, 2013. -343 с.
11.Ҳасандӯст М. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Ҷилди 1 [Матн] / М. Ҳасандӯст. Теҳрон, 1384. -585 с.
12.Ҳошимов С.Луғатнигорӣ [Матн] / С. Ҳошимов. –Душанбе: Маориф ва фарҳанг. -79 с.